Kiedyś

Pochodzę z Piotrkowa Trybunalskiego. Jeżeli jeździsz trasą Warszawa-Katowice, to mijasz Piotrków z boku, między motelem w Polichnie, a wielką bełchatowską hałdą wyrastającą znienacka z równiny koło Kamieńska. Z trasy widać szare blokowiska, choć ja pamiętam swoje miasto jeszcze bez nich. Tam, gdzie dzisiaj dwupasmowa ulica prowadzi wśród bloków do wielkiego, postmodernistycznego kombinatu parafialnego, kiedyś malownicza wąska droga biegła wśród ogrodów do pachnącego kadzidłem i żywicą małego drewnianego kościoła.

Mimo wszystko, nadal między betonowymi klockami można dostrzec urok tego miasta, jeszcze majaczący pod warstwą powszechnej bylejakości. Utrzyma się? I jak długo?

W Piotrkowie mojego dzieciństwa całe życie toczyło się niegdyś wokół jednej fabryki. Jednego "zakładu pracy", jak mówiono w PRL. Oczywiście były i inne "zakłady", ale i tak najważniejsza była "Pioma". "Pioma" produkowała maszyny górnicze i była prawdziwym potentatem. Miała swoje osiedla, swój klub sportowy i swój stadion, wybudowany na ostatnie komunistyczne dożynki. Miała swoje szkoły i przychodnię lekarską. Parę tysięcy dzieci pracowników jeździło w wakacje na zakładowe kolonie lub z rodzicami na wczasy do zakładowych ośrodków. Dzieci dostawały też od fabryki paczki na święta, a zmarli pracownicy - orkiestrę górniczą na pogrzebie. Miasto w mieście.

Oczywiście po bankructwie PRL wiele się zmieniło. Maszyny górnicze nie były już tak potrzebne, więc fabryka chwytała się jakichkolwiek zamówień, byle tylko utrzymać malejącą produkcję. Pozbyła się mieszkaniowo-sportowego imperium, które stało się zbędnym balastem. Na miejscu dożynkowego stadionu zbudowano supermarket.

Kilkanaście lat temu miałem w swoim życiu ciekawy epizod - ukończyłem szkolenie dla agentów ubezpieczeniowych. Uczono nas tam, jak rozmawiać z klientami, jak obliczać składki i oczywiście jak sprzedawać polisy. Ostatecznie agentem nie zostałem, bo jakoś nie poczułem do tego "smykałki". Zapamiętałem jednak rozmowy z piotrkowskimi znajomymi, wpisanymi na listę moich pierwszych potencjalnych klientów.

- O, nie, wiesz, teraz to trzeba liczyć kasę, bo w "Piomie" źle się dzieje i zaraz będą zwalniać. Może kiedyś...

Trudno dyskutować z takim argumentem, zwłaszcza powtórzonym kilka razy przez różne osoby? Tak myślałem wtedy, dziś wiedziałbym jak zareagować na zastrzeżenie Klienta typu "nie teraz". Tłumaczył mnie wiek i brak doświadczenia. Ubezpieczeniowy epizod przeszedł do historii, zająłem się (ze znacznie większym powodzeniem) wieloma innymi sprawami.

Niedawno w tym samym mieście załatwiałem jakieś formalności. Była okazja do spotkania z tymi samymi znajomymi, starszymi - jak i ja - o 12 lat. "Co słuchać, stary?"

- Nawet nie pytaj, źle się dzieje. Podobno w "Piomie" będą ludzi zwalniać. Czekamy, co będzie. Ech, kiedyś było inaczej...

Rozumiesz? Przez 12 lat kilkudziesięciotysięczne miasto (a przynajmniej spora jego część) żyje na mentalnych walizkach, bo "w Piomie będą zwalniać". Od kilkunastu lat tysiące ludzi są pogrążone w apatii, bo "będzie źle".

Przez 12 lat można skończyć trzy kierunki studiów (a dwa bez wysiłku). Przez 12 lat zdążyłem poznać swoją Żonę, ożenić się, zostać ojcem, zdobyć dwa nowe zawody, rozkręcić firmę, dwa razy się przeprowadzić… Zrobiłem też parę głupich błędów, ale przynajmniej miałem okazję je zrobić. Nie jestem jeszcze tam, gdzie chciałem, ale na pewno gdzie indziej, niż 12 lat temu.

W którym miejscu Ty jesteś?

Czy nie jest tak, że od roku - dwóch - pięciu - dwunastu - tkwisz w wiecznym "kiedyś"? "Kiedyś będę szefem sam dla siebie". "Kiedyś założę firmę". "Kiedyś schudnę". "Kiedyś będę miał dużo pieniędzy". "Kiedyś rzucę w cholerę to wszystko". "Kiedyś będę realizować swoje marzenia".

Kiedyś.

Ale kiedy?

Pomyśl, bo łatwo możesz przeoczyć moment, w którym słowo "kiedyś" gwałtownie zmieni swój czas gramatyczny. Z przyszłego na przeszły. "Kiedyś mogłem zrobić inaczej". "Kiedyś było więcej możliwości". "Kiedyś nie było tych smarkaczy z prowincji, dybiących na moje stanowisko za połowę pensji".

To właśnie takie "kiedyś" musiało chyba spowodować, że w moim rodzinnym mieście istniało z woli radnych "Rondo Edwarda Gierka". On przecież symbolizował to "kiedyś" - gdy w opinii wielu trawa była zieleńsza, ludzie szczęśliwsi, a paczki świąteczne słodsze, bo cukierki były z cukrem, a nie z aspartamem. Ronda Gierka już nie ma, ale tylko dlatego, że z kolejnego starcia dwóch wizji historii wyszła zwycięsko ta druga. Mentalne walizki nadal stoją w przedpokojach, wciąż nierozpakowane. W całym kraju, bo z takich Piotrkowów składa się Polska.

W "Piomie" będą zwalniać, w centrali firmy przygotowują reorganizację, w Ameryce był kryzys (ekonomiści już się podniecają myślą, że znowu będzie - i znów będą mogli pobrylować w mediach jako eksperci). Będą powodzie, upały lub mrozy i śnieżyce. Gdyby było za mało, to zawsze państwo może zarządzić jakąś ptasią grypę albo wypowiedzieć bohaterską wojnę dopalaczom, przepełnionym furgonetkom, krzyżom czy aferzystom.

Naprawdę, jest tyle powodów, by nic konstruktywnego nie robić, że aż nie wiadomo, który wybrać. Bo "teraz" trzeba gasić pożar, ale "kiedyś" - to dopiero pokażemy, ileśmy warci!

A tak szczerze, to o jakim "kiedyś" pomyślałeś, czytając tytuł tego felietonu? O "kiedyś" w przeszłości, czy o tym przyszłym?